زلزله

زلزله یا زمین لرزه، لرزش و تکان خوردن زمین است که به دلیل آزاد شدن انرژی توسط حرکت گسل های زمین بوجود می آید. منشا زمین لرزه هایپوسنتر نام دارد و نقطه بالای آن را مرکز سطحی زمین لرزه می نامند. پیش از یک زمین لرزه، پیش لرزه رخ میدهد که تکان های خفیفی هستند و خبر از زلزله میدهند.

در هنگام رها شدن انرژی ناگهانی از داخل پوسته زمین، امواج ارتعاشی ایجاد میشود که توسط دستگاه زلزله سنج قابل تشخیص و سنجیدن هستند. هر چقدر کانون زلزله یا همان هایپوسنتر عمیق تر باشد، خسارت وارد شده نیز کمتر است. زلزله های ضعیفتر از ۳ ریشتر تقریبا غیرقابل حس کردن و زلزله های بیشتر از ۶ ریشتر خسارت زیادی به بار میاورند. در زیر، عکسی از زمین لرزه والدیویا که قدرتمند ترین زلزله تاریخ است آورده ایم.

ریشتر مقدار ثابتی ندارد، و هر واحد آن تقریبا ۱۰ برابر قبلی است و به صورت تصاعدی زیاد میشود. هنگامیکه زلزله روی زمین رخ میدهد، به صورت ارتعاشی مشاهده می شود، ولی وقتی در دریا رخ میدهد، به صورت حرکت ناگهانی آب یا سونامی یافت میشود. عکسی از یک سونامی را در پایین آورده ایم.

اقدامات زیادی برای آمادگی زلزله وجود دارد، از قبیل بررسی وضعیت زلزله خیزی محل زندگی، شناسایی محل امن، دانستن محل فلکه ها و خیلی موارد دیگر که توصیه میشود انجام شود. در هر سال حدود پانصد هزار زلزله رخ میدهد که فقط صد هزار تای آنها قابل حس کردن است. زمین لرزه های کوچک در سراسر دنیا از جمله آمریکا، شیلی، پرو، اندونزی، ایران و ... رخ میدهند.

ارایه ی درس اول اجتماعی - سیاره ی ما، زمین

بخش اول

زمین یک امانت الهیست در دست انسان ها که خانه ی آنها و بسیاری موجودات زنده ی دیگر است. شناخت زمین، از گذشته نیز اولویت انسان ها بوده است. انسان ها برای بهتر شناختن زمین، وسایلی برای تشخیص مکان، زمان و نقشه برداری فراهم کرده اند، مانند قطب نما ها، اسطرلاب ها، نقشه ها و هواپیما های نقشه برداری.

زمین، تنها بخش کوچکی از منظومه شمسی است. منظومه ی شمسی متشکل از ۸ سیاره و یک ستاره است. تنها سیاره ای که دارای حیات در بین این ۸ سیاره است، زمین نام دارد و در زمین گیاهان، باکتری ها و موجودات زنده یافت میشود. ستاره ی خورشید واقع در مرکز منظومه ی شمسی، یکی از میلیارد ها ستاره ی این جهان است.

سوره ی غافر، آیه ۵۷
لَخَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَكْبَرُ مِنْ خَلْقِ النَّاسِ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ
قطعا آفرینش آسمان ها و زمین، بسیار بزرگتر و شکوهمندتر از آفرینش مردم است ولی بیشتر آنها این را درک نمیکنند.

ارایه ی درس اول اجتماعی - سیاره ی ما، زمین

بخش دوم

مساحت کره ی زمین ۵۱۰ میلیون کیلومتر مربع است و حدود ۳۰ درصد آن با خشکی پوشانده شده است. موقعیت مکانی، مکان دقیق یک پدیده، جسم یا موجود زنده است. برای تعیین این مختصات، مدار های تقسیم فرضی بوجود آمده اند.

زمین به دو نیمکره ی فرضی تقسیم میشود به نام های نیمکره ی شمالی و نیمکره ی جنوبی. نصف النهار ها مدار های فرضی هستند که از قطب شمال تا قطب جنوب کشیده شده اند و برای درجه بندی آنها، نصف النهار مبدا بوجود آمده است که از رصدخانه ی گرینویچ در شهر لندن عبور میکند. نصف النهار ها از ۰ تا ۱۸۰ درجه شرقی و ۰ تا ۱۸۰ درجه غربی درجه بندی شده اند.

هر نقطه از کره ی زمین روی یک مدار و یک نصف النهار مشخص قرار دارد که به آن مختصات آن نقطه گفته میشود. طول جغرافیایی به فاصله ی آن نقطه با نصف النهار مبدا به حسب درجه است، و عرض جغرافیایی فاصله ی آن نقطه با خط استوا بر حسب درجه است. منظور از درجه، زاویه هایی است که در داخل کره ایجاد میشود.

ارایه ی درس اول اجتماعی - سیاره ی ما، زمین

بخش سوم

یکی از روش های قابل اطمینان برای تشخیص مکان و حتی زمان، ناوبری ماهواره ای یا همان GPS است. در ناوبری ماهواره ای، از چندین ماهواره در مدار زمین برای تعیین موقعیت دقیق یک فرد در هر کجای دنیا استفاده میشود و ناوبری ماهواره ای جزو بهترین، ساده ترین و قابل اعتماد ترین روش های تعیین موقعیت در لحظه است.

از جمله فواید ناوبری ماهواره ای، مشخص نمودن مکان دقیق، فاصله از سطح دریا، تعیین مسافت طی شده، تهیه نقشه زمین شناسی و هدایت موشک های مختلف را میتوان نام برد. اما، از ضرر های ناوبری ماهواره ای میتوان در دست نداشتن اختیار و احتمال سو استفاده از این ماهواره ها توسط کشور های سازنده شان نام برد.

با اینکه بیشتر مردم فکر میکنند ماهواره ها با زمین در ارتباط هستند، این تفکر اشتباه است و ماهواره ها یک نرم افزار از پیش تعیین شده د ارند و هیچ نیرویی قدرت تغییر آنرا ندارد، حتی کشور سازنده اش.‌

ارایه ی درس اول اجتماعی - سیاره ی ما، زمین

بخش چهارم - آزمون

با تشکر توجه شما

مارتیا فرود